Manieren om spraakontwikkeling te stimuleren bij kinderen met cochleaire implantaten

Het is goed mogelijk dat kleuters en schoolgaande kinderen die een cochleair implantaat krijgen, al vóór de implantatie beschikten over enige taalbeheersing en hoor- en spraakvermogen. Toch is de tijd na de activering van het implantaat een aanpassingsperiode, omdat het kind zowel nieuwe als bekende spraakgeluiden hoort met de technologie.

Hier zijn enkele eenvoudige strategieën die ouders of begeleiders kunnen gebruiken om kleuters en schoolgaande kinderen te helpen bij hun spraakontwikkeling.

Zingen!

Het coördineren van adem en stem tijdens articulatie vereist oefening, zelfs voor kinderen die de peuterjaren voorbij zijn. Het kost tijd om je stem op zo’n manier te beheersen dat hij hard, zacht, hoog of laag klinkt. Zingen is een leuke en bovendien repetitieve manier om stembeheersing te ontwikkelen. Het kan ook helpen om minder nasaal te klinken en de natuurlijke toonhoogtebuiging te verbeteren.

Introduceer en leer regelmatig nieuwe liedjes en laat je kind vervolgens geleidelijk ontbrekende stukjes van het nummer invullen. Begin met een enkel geluid, bijvoorbeeld bij een Nederlandse versie van het liedje Old MacDonald had a Farm. Pauzeer nadat je “ia-ia…” zingt en wacht tot je kind “….OH!” zegt. Door steeds vaker te oefenen, leren ze de ontbrekende stukjes, woorden of zinnen uit hun favoriete liedjes te zingen.

Een ervaringsboek maken

Ervaringsboeken zijn een actieve en repetitieve manier om diverse vaardigheden te oefenen, waaronder spraak. Maak samen met je kind een plaatjespagina die gaat over één geluid, bijvoorbeeld met behulp van knipsels uit tijdschriften, oude post of tekeningen. Zoek naar plaatjes die je kind aanspreken. Tijdens deze activiteit kun je extra oefenen op de geluiden.

De tijd nemen in gesprekken

Vaak hebben kinderen met gehoorverlies meer tijd nodig om hun eigen gedachten te formuleren en uit te drukken in klanken of woorden. Naarmate kinderen ouder worden, worden ze zich er bewuster van dat praten moeilijk voor ze is.

Geef ze de tijd om na te denken over de geluiden die ze willen gebruiken. Dagelijkse gesprekken hebben een hoog tempo. Voor mensen met gehoorverlies is het vergelijkbaar met een tenniswedstrijd tegen een pro-speler die de bal veel sneller over het net slaat dan zij. Je kind is nog steeds aan het leren om zijn of haar stem te gebruiken om te communiceren. Vertraag daarom het tempo van het gesprek door even te pauzeren nadat je iets gezegd hebt, zodat kinderen de tijd krijgen om na te denken over wat ze hebben gehoord en wat ze willen zeggen.

Houd het simpel

Complexe spraak heeft vaak meerdere medeklinkers achter elkaar, ook wel clusters genoemd. Deze kunnen voorkomen aan het begin van een woord (bijv. vroeg, groot), maar ook in het midden (bijv. vlinder, frisdrank) of het einde (bijv. boks, fiets). Het leren uitspreken van zulke clusters komt bij spraakontwikkeling vaak als laatste stap.

Focus in het eerste jaar na de CI-activering op het uitspreken van diverse klinkers en simpele medeklinkers, zodat ze een goede basis vormen waarmee ze vervolgens complexe spraak kunnen leren.

De nadruk leggen

De nadruk leggen op bepaalde woorden, in het Engels ook wel acoustic highlighting, is een nuttige strategie om je kind nieuwe geluiden te leren. Leg de nadruk op een bepaald geluid of woord om het te onderscheiden van de rest van de zin. Je kunt dit doen door je toon te veranderen, een zangerige toon te gebruiken, een woord harder, zachter of langzamer uit te spreken of voordat je iets zegt even te pauzeren. Hierdoor richt je kind zijn of haar auditieve aandacht op de juiste uitspraak van een geluid of woord. Horen hoe iets je iets op de juiste manier uitspreekt, helpt je kind om dit geluid of woord later zelf goed uit te spreken.