Weer muziek spelen met een cochleair implantaat: wat is ervoor nodig?

Heinz en Walter zijn twee hobby-muzikanten uit Oostenrijk. Ze delen meer dan alleen een liefde voor muziek: ze hebben allebei cochleair implantaat. Dankzij hun gehoorapparaten kunnen ze opnieuw genieten van alles dat muziek te bieden heeft. Allebei verloren ze hun gehoor op latere leeftijd. Beiden worstelden ze met hun met het feit dat ze minder zelfstandig waren geworden en vonden ze het moeilijk om gesprekken te volgen. Op sociale gelegenheden voelden zij zich buitengesloten. Maar het moeilijkst aan alles was dat ze niet meer van muziek konden genieten, niet meer konden spelen en optreden.

Na de plaatsing van hun cochleair implantaat konden ze niet wachten om weer op een nieuwe manier van muziek te genieten. Aanvankelijk ervaarden ze teleurstelling. “Na de eerste afstelling vond ik het niks om naar muziek te luisteren, het klonk niet zoals het hoorde te klinken,” vertelt Walter. Heinz, die zijn implantaat een paar jaar later kreeg, sluit zich daarbij aan: “Mijn harmonica klonk vreselijk in het begin!”

Maar opgeven was geen optie voor deze muzikanten. Tijdens een samenwerking met een MED-EL research team leerde Walter een audioloog kennen die zelf zangeres was. Zij zette zich ervoor in om de audioprocessor software optimaal te benutten, zeker op het gebied van muziek. Ze hielp Walter bij een speciale MAP (een programma) voor muziek, en na verschillende afstellingen van zijn implantaat werkte hij keihard om weer naar muziek te kunnen luisteren. “Dankzij deze MAP en de uitgebreide muzikale training kan ik weer genieten van het spelen van muziek. Ik speel graag viool, gitaar en saxofoon en doe dit bijna iedere dag een paar uur lang. Wanneer het publiek vol enthousiasme meezingt bij een optreden, is dat een heerlijk gevoel.”

Technologie, toewijding en inspanning voor een betere muziekbeleving

Ook Heinz spande zich in om weer van muziek te genieten. Samen met een muziektherapeut in zijn kliniek in Oostenrijk, met een groep tijdens een revalidatie van drie weken in Duitsland en thuis in zijn eentje oefende hij veel op zijn geliefde harmonica. Stapje voor stapje kwam hij eindelijk op het punt waarop hij kon zeggen: “Het klinkt weer goed!” Als hij nu weer speelt en een showtje weggeeft op sociale evenementen, is de blijdschap van zijn gezicht af te lezen.

Essentieel voor muziekbeleving met CIs zijn volharding, een sterke wil om weer helemaal opnieuw naar muziek te leren luisteren en de toewijding om regelmatig intensief te oefenen. Er zijn echter ook andere belangrijke factoren. Het cochleaire implantaatsysteem moet voldoen aan de technische voorwaarden voor een optimale mogelijke muziekbeleving: een diep in te brengen elektrodereeks die alle gebieden van de cochlea stimuleert en het gehele spectrum aan frequenties met hoge en lage tonen bedekt; een zachte, atraumatische elektrodereeks die de fijne structuren van het cochlea beschermt en natuurlijke geluiden nabootst, en een geavanceerd geluidscoderingsprogramma dat in staat is om de complexiteit van muziek over te brengen.

Waarom is muziek belangrijk voor gebruikers van cochleaire implantaten?

CI dragers die voor de plaatsing van hun implantaat geen instrument speelden of weinig met muziek bezig waren, zou je misschien denken dat muziektraining niet zo belangrijk is om te overwegen.

Maar er zijn veel voordelen voor alle dragers van cochleaire implantaten. Bijvoorbeeld het herkennen van spraakmelodie, emoties en het begrijpen van de betekenis van een zin. Ook helpt het beter horen bij achtergrondgeluid.

Muziek brengt mensen samen

Muziek brengt herinneringen naar boven en zorgt voor vreugde en leven in de brouwerij. In het geval van Walter en Heinz leverde het ze ook een nieuw vriendschap op. De twee ontmoetten elkaar op een lokale praatgroep voor CI dragers en ontdekten al snel hun gezamenlijke passie: volksmuziek uit de alpen.

Tijdens een korte vakantie met hun families bestond niet alleen wandelen, maar ook muziek spelen stond dagelijks op het programma. Voor hun families, die de tijd dat Walter en Heinz niet konden horen nog helder voor de geest hebben, was het geweldig om de twee mannen samen te zien spelen.

Walter en Heinz gaan ook graag nieuwe uitdagingen aan. Zo deed Heinz onlangs mee aan een workshop voor het bespelen van de alpenhoorn en heeft zich daar uitstekend vermaakt: “Het was echt een bijzondere ervaring! Zeker voor CI gebruikers is de alpenhoorn een lastig instrument. De leider van de workshop was een van de besten in het vak.

Walter deelt zijn ervaringen als CI-dragende muzikant en muziekliefhebber graag met anderen die kampen met gehoorverlies. Hij beantwoordt vragen van kandidaten die meer willen weten over muziekbeleving met een cochleair implantaat en geeft persoonlijk advies over muziektraining met een CI.

Nog iemand die veel weet over hoe je als drager van een cochleair implantaat een betere muziekbeleving krijgt, is de Amerikaanse Johanna Boyer, musicoloog bij MED-EL en zelf CI-drager. In deze blog (Engelse blog) deelt ze haar favoriete trainingsmaterialen, apps, tips en trucs op het gebied van muziekrevalidatie.

Tot slot een tip voor alle muziekliefhebbers: ken jij onze MED-EL Spotify afspeellijst voor gebruikers van gehoorimplantaten al? Van zonnige zomernummers en muzikale motivatie voor de maandagochtend tot het beste van Beethoven – er is voor ieder wat wils, op maat gemaakt voor CI-gebruikers.