Dinleme ve Dil ile Çocuğunuzun Mizah Anlayışı Nasıl Geliştirilir?

By Rebecca Claridge, Posted 25.03.2020, In Tips & Tricks. Öneriler ve püf noktalar, Ebeveynler için: 08.04.2020’de MED-EL TR ve Meders tarafından Türkçe’ye uyarlandı.

Kahkahalar bizi bir araya getirir ama yapılan şakaları anlayamamak bize kendimizi yalnız hissettirebilir.

Mizah; sosyal etkileşimlere, ilişki kurmaya, düşüncelerimizi, hislerimizi ve inançlarımızı iletme yeteneğimize olumlu katkıda bulunur. Mizahı, dünyamızı anlamamız, yeni fikirler denememiz, yeni ve farklı şekillerde düşünmemize yardımcı olmak için kullanıyoruz. Mizah, diğer insanların bakış açılarını anlamak için Zihin Teorisi dahil olmak üzere sosyal, duygusal ve bilişsel becerilerin kullanılmasını gerektirir. Ancak işitme kaybı olan bir çok çocuğun mizah anlayışlarını ve kullanımlarını geliştirmede gecikmeleri vardır.

Bu yazıda, mizah gelişiminin tipik aşamalarına bakacağız. Ayrıca, farklı anlamlara sahip  olan kelimelerin  kullanımına da bakacağız. Bu gibi kelimeler sizin ve çocuğunuzun  birlikte eğlenebileceği komik durumlar yaratmak için kullanılabilir.

Mizah ile Ne Demek İstiyoruz?

• Mizah, bir şeyin beklenmedik, yanlış veya saçma olduğunu kabul etmekle ilgilidir (Örn. Buzdolabında oyuncak at bulmak).
• Beklenmedik veya saçma olanlarını fark etmesi ve gülmesi için, çocuklar önce neyin normal olduğunu anlamalıdır. (yani, bir oyuncak at buzdolabına girmez.)
• Mizah, eğlenceli olmakla yaratılır.

Birinci Aşama: Nesneleri Beklenmedik Şekilde Kullanma

Çocuğunuzun mizahı anlamasına yardımcı olmanın basit bir yolu, nesneleri eğlenceli olacak ve beklenmedik bir şekilde kullanmaktır.

Örneğin:

• Bir muzu cep telefonu olarak kullanmak
• Bir bezi şapka olarak kullanmak
• Bir kutuyu ayakkabı olarak kullanmak

Etkinlikler için fikirler:

• Tanınan nesneleri farklı ve absürt şekillerde kullanın ve çocuğunuza gülümseyerek ve gülerek komik olduğunu düşündüğünüzü gösterin.
• Çocuğunuz sizi tekrarladığında veya farklı bir nesneyi komik bir şekilde kullandığında gülümseyin ve gülün.
• Neden komik olduğunu açıklamak için dil ekleyin. (ör. Ah! Bu komik… ayağına bir kutu koydun. Ayakkabı için bir kutu kullanamayız. Ayağımızda ki bir kutu ile yürüyemeyiz.)
• Çocuğunuzun dikkatini kelimelere çekmek ve sesinizdeki olumlu duyguyu vurgulamak için konuşurken abartılı tonlama kullanın.

İkinci Aşama: Nesnelere veya Eylemlere Yanlış İsim Verme

İkinci aşamada, nesnelere veya eylemlere; eğlenmek ve başkalarını güldürmek için yanlış isim verilir.

Örneğin:

• Gözler kelimesini bilen bir çocuğun, “gözlerin nerede?” sorusu sorulduğunda kulaklarını işaret etmesi.
• “İşte benim şapkam”, ayakkabıyı tutarken muzip bir gülümsemeyle söylenebilir.
• Çocuğun bildiği bir şarkıda kelimenin kasıtlı olarak yanlış söylenmesi. (Ör. Küçük kurbağa, küçük kurbağa bisikletin nerede)

Etkinlikler için fikirler:

• Bu mizah aşamasının örneklerini göstermeye başlamadan önce çocuğunuzun kelimenin ‘’doğrusunu’’ bildiğinden emin olun.
• “Önce Dinleme” metodunu kullanın ve çocuğunuza göstereceğiniz bir nesneyi veya işlemi bildirin. (Örneğin, ‘’Kutunun içinde kitap var.” ya da, “Beni izle, beni izle… Atlayacağım”) Ardından nesneyi ortaya çıkarın veya kelimelerle eşleşmeyen bir eylem gerçekleştirin ve çocuğunuza gülüp /gülümseyerek ‘hileli’ oynamaktan zevk aldığınızı gösterin. Şakayı açıklamak için kelimeler ekleyin. (Örneğin, “Haha, kitap dedim… ama bu bir araba.” Veya, “Horlama, sesi çıkarın…. Haha, atlayacağımı söyledim ama uykuya daldım”)
• Çocuğunuz sizi tekrarladığında veya farklı bir ‘numara’ düşündüğünde ve gerçekleştirdiğinde gülümseyin ve gülün.

Bu tür ‘palyaçoluk’ mizahın gelişiminde önemli bir aşamadır, ancak bazı sınırlar koymak faydalı olacaktır, fazla yapıldığında söyleyin. Bu aşamanın fazlası yapıldığında dil öğrenimini ve kişisel gelişimi sınırlandırılabilir.

Üçüncü Aşama: Nesnelerin, Hayvanların veya İnsanların Özelliklerini Değiştirme

Üçüncü Aşamada, imkansız veya saçma bir şey yaratmak için nesnelerin, hayvanların veya insanların özelliklerini değiştirirsiniz.

Örneğin:

• Bir at ‘möö’ der.
• Filler uçabilir.
• Bir erkeğin 4 bacağı vardır.

Etkinlikler için fikirler:

• Hayvanların resimlerinin kafalarını vücutlardan kesin. Hayvanların kafalarını ve vücutlarını bir araya getirerek oynayın ve en komik olanı bulun. Oluşturduğunuz yeni hayvan için komik bir isim oluşturmaya çalışın. (Örneğin, koyun gövdesi üzerindeki fare kafası = Foyun)
• “Doğru” veya “Saçma” oynayın; sonra oluşturulmuş cümlelerin doğru mu saçma mı olduğuna karar verin. (Örneğin, “Babanın 2 gözü vardır.” veya “Bir fare bir fili kaldırabilir.”) Bu oyun da dünyamızı öğrenmenin eğlenceli bir yolu olabilir.
• Çocukların kitaplarında bu tür bir mizah arayın ve çocuğunuza gösterin. Gülümseyerek ve gülerek keyifli hale getirin ve neden komik olduğunu düşündüğünüzü açıklayın. (Örneğin, “Bu çok komik… Bir ördek kamyon kullanıyor…… Ördekler araba kullanamaz.”)

Dördüncü Aşama: Şakalarla Dil ve Eylemleri Anlatmak

• Dördüncü aşamada, şakaları anlatmak için dil ve eylemler kullanılır. Birden çok anlamı olan kelimelerin anlaşılması için gerekli olabilir. Aşağıda gördüğünüz türde kelimelerle espriler yapabilirsiniz. Ancak çocuğunuz konu içindeki espriyi hemen anlayamayabilir bu nedenle açıklama yapmak gerekir. Daha karmaşık şakalarla, diğer insanların düşüncelerini, duygularını ve inanışlarını tahmin etmek için Zihin Kuramı becerilerine ihtiyaç vardır.

Örneğin:

• Birden fazlı anlamı olan kelimelerle espriler:

“İçinde su bulunan DAĞın adı nedir? su barDAĞı;

Dört tarafı suyla çevrili ÇAYa ne denir? adaÇAYı;

En ihtiyaç duyulan ARI nedir? başARI;

Bir adam köpürmüş, karısı da çamaşırları yıkamış;

Bir adam gülmüş, karısı papatya;

Bir adam kazmış, karısı da ördek.

• Penguen şakası. Çocuğunuza öğretmek için bu şakayı indirebilir ve yazdırabilirsiniz. Şaka etkinliğindeki insanların ne düşündüklerini ve hissettiklerini açıklamanıza yardımcı olması için resimlerdeki düşünce balonlarını ve yüz ifadelerini kullanın.

Penguen Şakasını indirmek için buraya tıklayın.

Etkinlikler için fikirler:

• Çocuğunuza aynı gelen ancak farklı anlamları olan kelimeleri tanıtarak kelime dağarcığını genişletin. Bir kelimenin farklı anlamlarını örneklemek için mümkün olduğunca çok farklı cümle düşünün. (örn. Kürek ile bahçeyi kaz. Kümeste birçok kaz var.) Aşağıdaki örneklere de bakabilirsiniz:

yazma – yazma (Baş örtüsü – yazı yazma eylemi)

at – at (Bir hayvan –atmak için emir)

yüz – yüz (Sana yüz kere söyledim. Sabah kalkınca yüzünü yıkamalısın.)

gül – gül (Çiçek – gülmek için emir)

yol –yol ( Bu yol ile yapamazsın – Bu yol asfalt yapılmalı)

tatlı – tatlı (Tatlı sözlerle annesini kandırdı – Canım tatlı çekti)

akrep – akrep (Ahmet’i akrep sokmuş – Saatteki akrep küçük olan ibredir.)

asma – asma (Çamaşırları balkona asma – Asma bu yıl hiç üzüm vermedi.)

• Çocuğunuzla konuşurken ve kitap okurken zihinsel durum sözcüklerini (Ör. Düşün, hisset, hatırla, merak et, kızgın, heyecanlı) kullanın. İnsanların ne düşündüğünü ve hissettiğini açıklamak için zaman ayırın ve bunu nasıl bildiğinizi / anladığınızı açıklayın.
• Şakaların neden komik olduğunu açıklamaya hazırlıklı olun. Kelimelerdeki seslerin veya bir kelimenin birden çok anlamı olması, bir kişinin ne düşündüğünü veya hissettiğini anlama gereksinimi.

Çocuğunuzun iletişim becerilerini geliştirmesine yardımcı olacak daha fazla yol mu arıyorsunuz? Evde rehabilitasyon serisine bir göz atabilirsiniz.