Ek Sorunları Olan Koklear İmplant Kullanıcıları ve Duru’nun Hikayesi

ABD’deki Gallaudet Araştırma Enstitüsü’ne göre işitme engelli çocukların %30-%40’ının ek sorunu vardır. Sorunlar, doğuştan veya sonradan gelişen şekilde çeşitlilik gösterebilir. Genetik faktörler, hamileliğe ve doğuma bağlı sorunlar veya enfeksiyonlar ek sorunlara sebep olabilir. Bu ek sorunlar erken teşhis ve müdahale ile daha uygun bir şekilde idare edilebilir. Görme bozukluğu, zihinsel engellilik, ortopedik engellilik, öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği ve otizm ek sorunlara örnek verilebilir.

Her bir koklear implant (Kİ) kullanıcısından alınan sonuç farklılık gösterir. Çünkü her bir çocuk ve aile kendine özgüdür ve alınan sonucu birçok faktör etkiler. Örneğin; çocuğun implant olduğu yaş, tek veya çift implant kullanımı, ailenin sağladığı destek ve aldığı eğitimin tipi ve kalitesi. Ek bir sorunun varlığı Kİ’nin sonuçlarını olumsuz olarak etkilemesi muhtemeldir. Sonucu etkileyen bazı faktörler değiştirilebilir. Örneğin; veliler, aile eğitimi alarak daha etkin biçimde çocuklarına destek sağlayabilirler. Ancak bazı durumlar ise kalıcıdır örneğin bir sendromun etkileri ve implant olunan yaş.

Koklear implantasyon farklı amaçlarla ve çeşitli beklentiler ile yapılır. Önemli olan gerçekçi beklentilere sahip olmak ve çocuğunuzun mevcut durumunu önceki durumuyla karşılaştırmaktır. Her çocuk farklı olduğu için bir çocuğu başka bir çocukla karşılaştırmaktan kaçınılmalıdır. İşitme kaybına ek bir sorunu olmayan küçük bir çocuğa implantasyonun amacı, çocuğun konuşma ve dil becerilerini geliştirebilmesi için sese erişim sağlamaktır. Ek sorunları olan işitme engelli bir çocuk için implantasyonun amacı, çevresel seslerin farkındalığını artırmak ve iletişim deneyimlerini zenginleştirmek olabilir.

Ek sorunları olan bir Kİ kullanıcısı ile konuşmanın yanı sıra, verilen mesajın anlaşılabilmesi için çoklu duyusal bir yaklaşıma ihtiyaç duyulması muhtemeldir. Örneğin, çocuğun bezini değiştirmeden önce, bakan kişi ne yapacağını konuşarak açıklamalı, aynı zamanda çocuğun söylenenleri anlamlandırabilmesi için temiz bebek bezini tutmaya teşvik edebilir. Her seferinde bebek bezini aynı yerde aynı şekilde değiştirmek çocuğun öğrenmesini ve anlamasını destekleyecektir.

Ek sorunları olan Kİ kullanıcıları, farklı profesyonellerin ilgisine ihtiyaç duyabilir. Çocuğun birçok randevuya götürülmesi ailenin ekstra bir zaman ve efor sarf etmesine sebep olacaktır. Çocuğun güncel durumuna göre çocuğun dinleme ve konuşma gelişimi aile için önem sırasında ilk sırayı almayabilir. Örneğin, çocuğun ağızdan beslenememesi, rahat nefes alamaması, çocuğun boynunu tutamaması veya oturamaması gibi durumlar çocuğun işitme ihtiyacının önüne geçebilir.

Ek sorunları olan Kİ kullanıcıları için programlama zor ve zaman alıcı olabilir. Bu çocukların ek sorunu olmayan Kİ kullanıcılarına göre daha sık görülmesi gerekebilir. Ayar sırasında genellikle çocuğun davranışsal tepkisine bağlı olmayan programlama ve doğrulama yöntemleri tercih edilir.

Julie Koşaner.

Duru’nun Hikayesi

Merhaba,
Ben Hatice Bingöl. Trizomi 18’li küçük Duru’nun annesiyim. Pek çok sağlık sorunu ile doğan kızım, doğumdan hemen sonra yapılan işitme testinden kaldı. Daha sonra yapılan testler de maalesef olumsuzdu. İşini iyi yapan hekimlerimiz (İstanbul EAH) sayesinde MED-EL ile tanıştık. Duru’nun iki taraflı koklear implant ameliyatı olması gerekmişti ve ameliyat başarılı geçmişti.

Ameliyattan bir ay sonra Duru 2 yaş 7 aylıkken implantları kullanıma açıldı. Odyoloğumuz, Duru’nun her iki taraftaki 12 elektrotunun tümünü kullanabildiğini ve işitme sinirinin elektriksel uyarılara yanıt verdiğini söyledi. Ses işlemcileri ayarlandıktan sonra, odyoloğumuz Duru’nun her bir konuşma işlemcisiyle konuşmaya erişip erişmediğini kontrol etmek için kortikal testi yaptı. Bu bizim için kolay bir testti çünkü Duru’nun sadece cihazlarını takması, başına 3 elektrot yapıştırması ve kucağımda rahatça oturması gerekiyordu. Her iki kulağından yanıt alınınca çok sevindik.

Duru 6 hafta içinde seslere cevap vermeye başladı. Sesimi duyunca gülümsemeye başladı. Ancak Duru’nun cihazlarını gün boyu takmasını sağlayamadık çünkü bazen diğer sorunlardan dolayı hasta oluyordu. Ayrıca, Duru çok yattığı için cihazlarını yerinde tutmakta zorlandık. Bir kafa bandının en iyi çözüm olduğunu gördük. İlk başta cihazı ileriye bakacak şekilde konumlandırma konusunda dikkatli değildik. Şimdi dikkatliyiz, Duru’ya önden konuşanları duyması için en iyi şansı vermek istiyoruz.

3. ayarımız Haziran 2020’nın sonunda yapıldı. MED-EL’in veri kaydı sistemi sayesinde Duru’nun cihazlarını her gün ortalama 5 saat açık tuttuğunu öğrendik. Amacımız önümüzdeki birkaç hafta veya ay içinde kullanım süresini arttırmaktır. Başa çıkmamız gereken pek çok başka sorunumuz olunca, bazen dinlemeye ve konuşmaya yeterince dikkat edemediğimizi düşünüyoruz. Ancak kızımızın duyma ihtimali ve kelimeler çıkarma umudu bizi diri tutuyor. Aynı zamanda MED-EL’in ilgisi umudumuzu yeşertiyor. MED-EL’de ilk günden itibaren profesyonel bir ekibin ilgisi ile karşılaştık. Çocuğumuzun başka problemleri işitme duyusunu yeterince kullanmasına engel olacak gibi gözükse de bizi duyduğunda gösterdiği tepkiler, ablasına verdiği şimdilik anlaşılmaz olan sesli yanıtlar mutluluğumuzu pekiştiriyor.

Teşekkürler Duru’dan tıbbi ilgisini esirgemeyen doktorları ve teşekkürler MED-EL ailesi…

Sağlıkla, mutlulukla kalın. Sevgiler.

Teşekkürler, Hatice!